Zdrowie wcześniaka

Do czego służą siatki centylowe?

Drodzy Rodzice Wcześniaków i nie tylko,

Pewnie zastanawiacie się, dlaczego tyle – my pediatrzy i neonatolodzy – mówimy na temat siatek centylowych i ich znaczenia w opiece nad Waszymi Pociechami? Może zadajecie sobie również pytanie czy siatki umieszczone w książeczkach zdrowia dziecka nie wystarczą?

Poniżej postaram się wyjaśnić pokrótce Wasze wątpliwości…

Siatki centylowe w chwili urodzenia służą nam głównie do tego, żeby uzyskać odpowiedź na pytanie czy urodzony właśnie człowiek jest odpowiednio duży, jak na swój wiek, czyli czas od poczęcia mierzony w tygodniach ciąży.

Dla przykładu: rodzi się dziecko, które waży 3 kilogramy. Przeciętnie każdy zapytany człowiek powiedziałby, że to masa w sam raz na noworodka. I faktycznie: jak na 40. tydzień ciąży (czyli optymalny czas na urodzenie się młodego człowieka) większość chłopców i dziewczynek ważących właśnie tyle, czyli 3 kilogramy, według stosowanych w Polsce siatek centylowych byłaby w sam raz. Ale 3 kilogramy dla dziecka urodzonego, np. w 28. tygodniu ciąży to już o wiele za dużo. Tak, jak dla dziecka donoszonego za dużo to 5 albo 6 kilogramów. Za duża masa ciała określana jest, jako hipertrofia, albo masa powyżej 90 centyla. Dzieci za duże w chwili urodzenia mogą po prostu być duże po rodzicach, ale też duża masa urodzeniowa może być konsekwencją cukrzycy podczas ciąży. U dzieci z dużą masą urodzeniową należy kontrolować stężenie glukozy we krwi, ponieważ grozi im hipoglikemia, czyli niedobór glukozy we krwi w pierwszych dniach życia. Bardziej nas jednak martwią dzieci
za małe a nie za duże. Na przykład: czy noworodek o masie ciała 1 kilogram zawsze jest wcześniakiem? Niekoniecznie. Jeśli dziecko ważące 1 kilogram płacze, pije mleko z piersi i nie wymaga opieki na oddziale intensywnej terapii może być po prostu małe, jak na swój tydzień ciąży. Powodem może być choćby niewydolność łożyska matki, czyli złe odżywianie płodu podczas ciąży. Noworodek może ważyć 1 kilogram i urodzić się w 40. tygodniu ciąży (jako donoszony) albo z tą samą masą urodzić się w 28. tygodniu ciąży (jako wcześniak). Właśnie to pokazują nam siatki centylowe. Czy masa ciała dziewczynki albo chłopca pasuje do tygodnia od poczęcia? Siatki centylowe, na podstawie badań tysięcy dzieci, pokazują normę masy ciała, jakiej spodziewany się dla dziecka urodzonego w konkretnym czasie od poczęcia. Masę ciała zbyt małą jak na tydzień ciąży określamy, jako „hipotrofię”(masę poniżej 10 centyla). Dzieci zbyt małe również mogą cierpieć z powodu hipoglikemii, ale też obarczone są większym ryzykiem problemów z przyswajaniem pokarmu (martwicze zapalenie jelit), wrodzonych chorób takich jak zakażenia wirusowe lub aberracje chromosomalne. W praktyce informacja czy masa ciała „pasuje” do tygodnia ciąży oznacza dla lekarza albo normę, albo podejrzenie patologii. A to ogromna różnica. Istnieją też odpowiednie normy wzrostu i obwodu głowy zamieszczone, np. w książeczkach zdrowia dziecka.

Siatki centylowe muszą być uaktualniane przynajmniej raz na 10 lat oraz odnosić się do konkretnej grupy ludzi, np. mieszkańców Mazowsza albo Wielkopolski. Stąd potrzeba regularnego uaktualniania siatek. Rzetelność nakazuje, by porównywać dzieci z podobnego regionu zamieszkania ze względu na panujące tam warunki środowiskowe i społeczne oraz aktualizować dane przynajmniej raz na dziesięć lat z powodu, tzw. „akceleracji rozwoju”, czyli powiększania się wzrostu i masy ciała ludzi z pokolenia na pokolenie.

Osobne siatki centylowe powinny być utworzone dla dzieci z ciąż mnogich, czyli głównie bliźniąt, ponieważ masa urodzeniowa dzieci z takich ciąż jest z oczywistych powodów mniejsza (mama jedna, a dzieci więcej), co może powodować wiele błędów w ocenie i diagnostyce za małej lub za dużej masy w chwili narodzin, jeśli zastosujemy siatki przeznaczone dla dzieci z ciąż pojedynczych. Może to powodować niepotrzebne rozpoznawanie hipotrofii, wykonywanie badań itd.

Siatki zamieszczone w książeczkach zdrowia dziecka nie obejmują wcześniaków ani dzieci z ciąż mnogich. Stąd potrzeba osobnego zajęcia się tymi dziećmi, a co za tym idzie tworzenia odpowiednich siatek centylowych.

Poza tym, siatki centylowe służą do obserwowania, jak dziecko rozwija się
co do masy, wzrostu i obwodu głowy od chwili narodzin przez cale dzieciństwo. Pokazują czy rozwój przebiega harmonijnie czy też nie. I znowu ani dzieci z ciąż mnogich ani wcześniaków nie obejmują standardowe siatki centylowe zamieszczone w książeczkach zdrowia dziecka.

Dlatego właśnie opracowujemy specjalne siatki dla konkretnych dzieci. Żeby jak najwcześniej „wyłapać” chorobę i leczyć ją oraz żeby zapobiegać zaburzeniom rozwoju, takim jak niedożywienie, otyłość albo nieharmonijny rozwój.

Mam nadzieję, że kwestia siatek jest już przejrzysta i że przekonałam Rodziców do ich ogromnego znaczenia w ocenie rozwoju Dzieci.

 

Artykuł pochodzi z 4. numeru gazetki „Mam(y) wcześniaka”

WRÓĆ DO LISTY ARTYKUŁÓW