Pierwsze dni

Dlaczego urodziłam wcześniaka?

prof. Maria Katarzyna Borszewska-Kornacka

Takie pytanie zadają sobie często mamy dzieci, które zbyt wcześnie opuściły optymalne, ciepłe, bogate w najlepsze produkty odżywcze środowisko  wewnątrzmaciczne. Czy można było tego uniknąć, co zrobiłam źle?
Na takie pytania już jest za późno. Mała, żywoczerwona, bardzo niedojrzała, delikatna istotka leży w inkubatorze otoczona monitorami i aparatami pomagającymi jej oddychać i po prostu żyć.

Teraz Twój dotyk mamo i Twój pokarm nawet parę kropli uzupełni konieczne leczenie i działanie nowoczesnej aparatury.  Będzie dobrze, ale droga długa, 3-4 miesiące oczekiwania i codziennych pytań. Jak oddycha – czy już samo bez respiratora? Jak brzuszek, czy przyswaja mój pokarm? Czy dzisiaj ma 10 gramów więcej. O już dobrze, już go przytulam, kanguruję, sama karmię, dzisiaj Synagis, jutro szczepienia i wypis. Wydaje się, że to koniec kłopotów, a to dopiero teraz wszystko się zaczyna. Tam stały nadzór, pulsoksymetr wskazujący czynność serca i ilość tlenu w organizmie, a tu ciągłe nadsłuchiwanie jak oddycha, czemu mało płacze, chyba gorzej ssie, czy nie zapomniałam o dzisiejszej kontroli u okulisty. Ale co za radość uśmiecha się, wyciąga do mnie rączki, gaworzy. Kontrolne badanie ultrasonograficzne główki wykazało poprawę-to takie ważne. Fizjoterapeuci są zadowoleni, mój synek robi postępy, ma lepsze napięcie mięśniowe, podnosi się do siadu, manipuluje coraz lepiej rączkami. I tak wiele, wiele tygodni i miesięcy.

Planując zwolnienie noworodka przedwcześnie urodzonego czasem po 3-4 miesięcznym pobycie  w oddziale noworodkowym powinno się poznać środowisko rodzinne, w które trafi dziecko po wypisie ze szpitala. Podczas całej hospitalizacji dziecka uwaga personelu lekarsko-pielęgniarsko-fizjoterapeutycznego powinna być skupiona nie tylko na ratowaniu życia dziecka, jego leczeniu i pielęgnacji, ale także na analizie aktywnego uczestniczenia  rodziców  w  wymienionych elementach terapii. Zaangażowanie rodziców w opiece nad  dzieckiem przebywającym w szpitalu, efektywność i sposób kangurowania, ich aktywność współpracy z konsultantką laktacyjną, a także częstość i długość wizyt u swojego dziecka, to ważny element w ocenie rodziny,  Rodziców dziecka należy zapoznać początkowo z planem leczenia ich dziecka, a w kolejnych dniach czy tygodniach należy prowadzić działania edukacyjne przygotowujące ich do niekiedy bardzo trudnej opieki nad wcześniakiem w domu.  Aby zrealizować ten cel w Klinice Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego w Szpitalu Klinicznym im. Ks. Anny Mazowieckiej przy ul Karowej 2 od wielu miesięcy działa Szkoła Rodziców Wcześniaków. Co środę neonatolodzy, fizjoterapeuci, psycholodzy, konsultanci laktacyjni przygotowują rodziców do opieki nad ich dzieckiem po wypisie do domu. Wskazują na najważniejsze „powypisowe” problemy zdrowotne, uczą podstaw resuscytacji, podkreślają znaczenie dotrzymywania terminów niezbędnych konsultacji: okulistycznych, audiologicznych, neurologicznych i terminowego wykonywania szczepień. Mamy nadzieję, że te spotkania pomogą nieco naszym rodzicom w opiece nad ich dzieckiem. Dzienny Oddział Rehabilitacji zlokalizowany w Szpitalu Klinicznym im.Ks .Anny Mazowieckiej organizuje  dla  wcześniaków turnusy na których fizjoterapeuci uczą rodziców jak stymulować rozwój ich dzieci

Podstawą planowania kompleksowej opieki nad wcześniakiem są oceny dokonywane przez specjalistów na różnych etapach jego życia. Pierwszą z nich jest ocena przy wypisie ze szpitala. Wykazuje ona najczęstsze patologie, które mają największy wpływ na rozwój dziecka, takie jak dysplazja oskrzelowo-płucna, przewlekła choroba płuc, retinopatia wcześniacza, martwicze zapalenie jelit, krwawienia około-dokomorowe oraz leukomalacje okołokomorowe. Wszystkie te  dzieci  wymagają intensywnej stymulacji rozwoju, wczesnej opieki rozwojowej, szczegółowej oceny rozwoju w kluczowych momentach rozwojowych i stałego i systematycznego śledzenia postępów rozwojowych przez lekarzy rodzinnych i prawidłowo przygotowanych do tej roli rodziców. Zakłada, że interakcje pomiędzy opiekunami a dzieckiem mają największy wpływ na jego rozwój poznawczy i społeczny, a te dotyczące wcześniaków różnią się od tych, które widać u dziecka urodzonego o czasie. Dziecko urodzone przedwcześnie co najmniej do 18. miesiąca powinno być oceniane według wieku skorygowanego obliczanego ze wzoru: wiek metrykalny – brakujące tygodnie do terminu porodu. Posługując się tym wzorem i generalną zasadą, że noworodek nie jest małym niemowlakiem, a ten urodzony przedwcześnie znacznie różni się od tego urodzonego o czasie łatwiej można ocenić prawidłowy lub nieprawidłowy rozwój dziecka. Z uwagi na duże ryzyko wystąpienia zaburzeń psychoruchowych, w systemie kompleksowej  opieki nad wcześniakiem szczególnie ważna wydaje się  rola psychologa, którego zadaniem jest wczesne, systematyczne i wieloprofilowe usprawnianie psychoruchowe dziecka.  Dzieci urodzone przedwcześnie, a szczególnie te z ekstremalnie lub bardzo małą urodzeniową masą ciała, są grupą ryzyka, jeśli chodzi o częstość występowania dysharmonii i deficytów w zakresie różnych funkcji poznawczych i motorycznych oraz zespołu nadpobudliwości psychoruchowej. Wskazuje to na potrzebę wczesnego rozpoznania trudności rozwojowych i równie wczesnego włączenia działań profilaktycznych oraz terapeutycznych.

Te edukacyjne działania powinny, w formie tak ustnej jak i pisemnej, znaleźć swoje odbicie w epikryzie –karcie informacyjnej leczenia szpitalnego- wypisywanego dziecka i w załączniku „zalecenia”. W niektórych oddziałach neonatologicznych prowadzone są szkoły czy kursy przekazujące niezbędną wiedzę rodzicom wcześniaków.

W dniu wypisu dziecka rodzice powinni otrzymać:

  • Wykaz specjalistycznych jednostek medycznych  wraz z datami umówionych pierwszych konsultacji: okulistycznych, neurologiczne, audiologiczne i innych
  • Zapewnienie opieki socjalnej (gdy konieczna)
  • Dokładne zalecenia dotyczące żywienia dziecka, podawania leków i witamin
  • Informacje o obowiązkowych i zalecanych szczepieniach (karta uodpornienia powinna zostać wysłana do odpowiedniej poradni lekarza rodzinnego)
  • Instrukcje ( plansze, ilustrowane broszury) obejmujące zasady resuscytacji
  • Awaryjne numery telefonów pomocne w stanach zagrożenia życia
  • Instrukcje dotyczące zasad pielęgnacji dziecka
  •  Instrukcje  dotyczące urządzenia pokoju (miejsca) dla dziecka, zasad układania go w czasie snu i czuwania, rodzaju zalecanych nosidełek, fotelików i wózków

Artykuł pochodzi z 2. numeru gazetki „Mam(y) wcześniaka”

WRÓĆ DO LISTY ARTYKUŁÓW